Na Olimpie i na Ziemi - najważniejsze mity i ich bohaterowie

Mitologia - to zbiór mitów.

Mity sÄ… to opowieÅ›ci o wierzeniach Greków i Rzymian dotyczÄ…cych powstania Å›wiata, bogów i zbiorowoÅ›ci ludzkiej.

Mity dzielimy ze względu na tematykę:

• teogoniczne - mity na temat bogów
• kosmogoniczne - na temat powstawania Å›wiata
• genealogiczne - na temat rodów mitycznych
• mity antropogeniczne - na temat czÅ‚owieka którego życiem rzÄ…dzÄ… bogowie

Każdy mit coś wyobraża, daje odpowiedź na pytania:

• Jak powstaÅ‚ Å›wiat?
• Jak powstaÅ‚ czÅ‚owiek?
• SkÄ…d nieszczęścia i bieda tropiÄ…ce ludzkość (fatum)?
• Jak zmieniajÄ… siÄ™ pory roku?
• Co dzieje siÄ™ z duszÄ… ludzkÄ… po Å›mierci? 

Najpopularniejsze mity

Demeter i Kora

Jest to mit kalendarzowy, ponieważ wyjaÅ›nia jak starożytni grecy wyobrażali sobie zjawisko zmiany pór roku.

Wiosna - lato - córka Demeter - Kora (Persefona) znajduje siÄ™ u boku matki na ziemi. Wtedy wszystko budzi siÄ™ do życia, kwitnie i dojrzewa.

JesieÅ„ - zima - Kora znajduje siÄ™ w królestwie podziemi u boku swego męża Hadesa.

Z rozpaczy Demeter na ziemi przyroda zamiera.

Wydarzenia z mitu” Demeter i Kora”

BawiÄ…cÄ… siÄ™ na Å‚Ä…ce z innymi boginkami - KorÄ™ porwaÅ‚ Hades. UmieÅ›ciÅ‚ jÄ… w swoim królestwie i uczyniÅ‚ swojÄ… żonÄ…. Kora przyjęła nowe imiÄ™ - Persefona. Demeter dÅ‚ugo szukaÅ‚a swej córki na ziem. RozpaczaÅ‚a, zamknęła siÄ™ w samotni (Eleuzis). Z rozpaczy bogini, ziemia wyschÅ‚a, nie rodziÅ‚a żadnych roÅ›lin, co byÅ‚o powodem gÅ‚odu ludzi i zwierzÄ…t. W samotni Demeter pojawia siÄ™ posÅ‚aniec bogów - Hermes, który zaprasza jÄ… na Olimp, tam poznaje prawdÄ™ o losach swojej córki.

Bogowie, aby ulżyć jaj cierpieniu proponują następujące rozwiązanie:

• w okresie wiosny i lata Kora bÄ™dzie przebywać z matkÄ…
• w okresie jesieni i zimy bÄ™dzie peÅ‚nić obowiÄ…zki żony i wÅ‚adczyni Hadesu. 

Mit o Syzyfie

Mit o Syzyfie jest mitem antropogenicznym. Opowiada o tym co siÄ™ dzieje z duszÄ… czÅ‚owieka po Å›mierci. Ludzie pokroju Syzyfa za przewinienia wobec bogów muszÄ… ponieść karÄ™. Syzyf wtacza na szczyt góry wielki gÅ‚az, który za każdym razem opada w dóÅ‚. Jego ciężkiej pracy nie ma koÅ„ca. Cierpienie trwa.

„Syzyfowa praca” - praca, wysiÅ‚ek nie przynoszÄ…cy żadnych korzyÅ›ci, praca bezowocna. 

Mit o Promoteuszu

Mit o Prometeuszu tÅ‚umaczy jak powstaÅ‚ czÅ‚owiek (czÅ‚owieka ulepiÅ‚ z gliny wymieszanej ze Å‚zami), Prometeusz, który ożywiÅ‚ go ogniem niebieskim ukradzionym z rydwanu sÅ‚oÅ„ca). Prometeusz opiekowaÅ‚ siÄ™ ludźmi, poÅ›wiÄ™caÅ‚ siÄ™ dla nich zapominajÄ…c o sobie.

Za pomoc ludziom zostaÅ‚ ciężko ukarany - przykuto go do góry Kaukazu, tam sÄ™p wydziobywaÅ‚ mu wÄ…trobÄ™ w ciÄ…gu dnia, a która w nocy odrastaÅ‚a. UwolniÅ‚ go od cierpieÅ„ Herkules. Od imienia Prometeusz powstaÅ‚o pojÄ™cie postawa prometejska, polegajÄ…ca na caÅ‚kowitym oddaniu siÄ™ drugiemu czÅ‚owiekowi. Postawa polegajÄ…ca również na tym że mamy odwagÄ™ przeciwstawić siÄ™ zÅ‚u broniÄ…c dobra innych ludzi. Postawa peÅ‚na poÅ›wiÄ™cenia.

Prometeusz to wielki altruista, czyli czÅ‚owiek, który naraziÅ‚ swoje życie dla ratowania innych.

Dedal i Ikar

Ikar jest symbolem marzyciela, idealisty, czÅ‚owieka, który próbuje zdobyć to co niemożliwe, ale też jest symbolem czÅ‚owieka, który dąży na przekór wszystkiemu do wolnoÅ›ci.

Dedal - symbol człowieka rozsądnego, rozważnego, posiadającego ogromną dojrzałość.

PrzesÅ‚anie mitu - czÅ‚owiek od najdawniejszych czasów pragnÄ…Å‚ rozwiÄ…zać tajemnicÄ™ lotu ptaków.

Z mitów wyÅ‚aniajÄ… siÄ™ pewne wzorce zachowaÅ„ ludzkich zwanych ARCHETYPAMI.

Najbardziej znaczÄ…ce archetypy mityczne:

• cierpiÄ…ca matka - Demeter, Niobe
• marzyciel, idealista - Ikar
• altruista, spoÅ‚ecznik - Prometeusz,
• czÅ‚owiek próżny - Syzyf, Narcyz
• wzorzec czÅ‚owieka o wielkiej sile i mocy - Herkules

Z mitów wywodzÄ… siÄ™ staÅ‚e obrazy i motywy literackie tzw. Miejsca wspólne.

PowtarzajÄ…cy siÄ™ motyw lub obraz nazywamy TOPOSEM np. motyw cierpienia, motyw próżnoÅ›ci.

Popularne motywy mityczne:

• wÅ‚adza (Kronos zabiÅ‚ swego ojca Uranosa)
• poÅ›wiÄ™cenie (Prometeusz)
• motyw femme fatale (kobiety fatalnej) - Pandora, Helena
• motyw kazirodztwa - (ZwiÄ…zek Zeusa z HerÄ…), (Edyp i Jokasta(jego matka))
• motyw tuÅ‚aczki - Odyseusz
• motyw zemsty - bogowie mszczÄ… siÄ™ na ludziach, miÄ™dzy sobÄ… też np. Zeus mÅ›ci siÄ™ na Prometeuszu, Syzyfie

W opowieści mitycznej bardzo ważną rolę odgrywają: metafory (przenośnie), symbole, alegorie

W zwiÄ…zku z tym w mitologii wystÄ™pujÄ… mity: symboliczne (o charakterze symbolicznym) np. „Dedal i Ikar”

Ikar jest symbolem czÅ‚owieka, który za wszelka cenÄ™ chce wydrzeć ptakom tajemnicÄ™ latania, ale również jest symbolem marzyciela.

Mity o charakterze alegorycznym - takim mitem jest mit „ Demeter i Kora” - ponieważ jest obrazem przemiennoÅ›ci pór roku

Mity o charakterze przenoÅ›nym - mit o Syzyfie jest przenoÅ›niÄ… ciężkiej pracy Syzyfa w Tartarze (wtaczanie gÅ‚azu na szczyt), która jest metaforÄ… bezowocnej pracy, bezsensownego wysiÅ‚ku.