Temperatura

Temperatura na Ziemi zależy od wielu czynników, jednym z ważniejszych jest wysokość SÅ‚oÅ„ca nad horyzontem i kÄ…t padania promieni, sÄ… one różne w poszczególnych szerokoÅ›ciach geograficznych.

Albedo

Równie ważnym czynnikiem jest albedo (o którym wspomniaÅ‚em omawiajÄ…c promieniowanie), które różnicuje prÄ™dkość nagrzewania siÄ™ różnego typu podÅ‚oża. Ciemniejsze podÅ‚oże znacznie szybciej pochÅ‚ania promieniowanie sÅ‚oneczne i je oddaje. Znacznie wolniej ogrzewa siÄ™ podÅ‚oże jasne czy też biaÅ‚e. Woda nagrzewa siÄ™ wolniej od lÄ…du, ale też wolniej oddaje ciepÅ‚o. PochÅ‚ania energiÄ™ i przekazuje na znaczne gÅ‚Ä™bokoÅ›ci.

Dobowe wahania temperatury mogą sięgać warstwy do 10-20 m, zaś roczne do 150-400 m. Duże zbiorniki wodne wpływają na spadek temperatury latem i jej wzrost zimą. Ląd natomiast szybciej się ogrzewa, ale też szybciej oddaje ciepło. Dobowe wahania temperatury sięgają do 1 m, zaś roczne do 15-20 m.

Duże masy lÄ…dowe wpÅ‚ywajÄ… na wzrost temperatury w lecie, natomiast zimÄ… na jej spadek. WpÅ‚yw na temperaturÄ™ w danym miejscu majÄ… również prÄ…dy morskie, które mogÄ… prowadzić do ocieplenia lub oziÄ™bienia powietrza.

Ponadto kolejnym ważnym czynnikiem który wpÅ‚ywa na temperaturÄ™ powietrza jest stopieÅ„ zachmurzenia nieba w danym dniu, okresie. Chmury pochÅ‚aniajÄ… dużą ilość promieni sÅ‚onecznych, czyli tym samy ciepÅ‚o - to w dzieÅ„. NocÄ… za to chmury zatrzymujÄ… „uciekajÄ…ce” ciepÅ‚o dziÄ™ki temu amplituda wahaÅ„ temperatury w dzieÅ„ a w nocy nie jest taka duża.

Zanieczyszczenia atmosferyczne to kolejny czynnik wpÅ‚ywajÄ…cy bardzo znaczÄ…co na temperaturÄ™ powietrza. Wszelkiego rodzaju spaliny, opary które produkujÄ… fabryki, pyÅ‚ wulkaniczny itp. W dużym stopniu oddziaÅ‚ujÄ… na ocieplenie klimatu. W troposferze powietrze porusza siÄ™ poziomo (wiatry) jak i pionowo (konwekcja). Na skutek tego zachodzÄ… przemiany adiabatyczne, które polegajÄ… na tym, że powietrze jest sprężane lub rozprężane, co powoduje jego ogrzanie (podczas opadania w dóÅ‚) bÄ…dź ochÅ‚odzenie (podczas wznoszenia siÄ™ w górÄ™) bez wymiany ciepÅ‚a z otoczeniem. Tak wiÄ™c caÅ‚kowita ilość energii w jednostce powietrza pozostaje bez zmian.

Bibliografia:

1. PaweÅ‚ Libner i Gerard Stefaniak „ Geografia od A do Z”
2. SÅ‚awomir Jaszczuk „Geografia Vademecum”
3. Strony internetowe www.wikipedia.pl oraz www.poland.gov.pl www.chemia.dami.pl
4. zdjęcia pobrane ze stron http://www.stronameteo.golonghorn.net/strona,wiedza/w_atmosfera.htm oraz http://www.iwiedza.net/encyklo/images/a/atmosfera1.jpg

Autor opracowania: Maciej Dadas